Sự khác biệt giữa đàn cello và double bass

Đàn cello và đàn double bass trông có vẻ giống nhau, nhưng thực tế lại có sự khác biệt. Hai loại đàn này thuộc về các họ nhạc cụ khác nhau trong lịch sử.

Giống như violin và viola, cello thuộc họ violin được phát triển vào thế kỷ 16.

Double bass được cho là phát triển từ họ đàn viol ở thế kỷ 15, đặc biệt là violone (viol trầm). Nhiều mẫu đàn double bass ban đầu được cải tiến từ violone, nên thường không có góc nhọn như cello, viola và violin, vì thiết kế của Contrabass gần với đàn viol hơn.

Việc chế tác các góc nhọn trên nhạc cụ lớn như double bass historically gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, ngày nay, một số double bass có góc nhọn và được gọi là “dáng violin”, trong khi kiểu cũ được gọi là “dáng gamba”.

Đàn cello và double bass khác nhau như thế nào?

Kích thước cello và double bass

Sự khác biệt đầu tiên mà bạn dễ nhìn thấy nhất về đàn cello và double bass là kích thước. Trên thực tế, đàn double bass có kích thước lớn gấp đôi đàn cello. Một số người tin rằng tên gọi “double bass” xuất phát từ điều này, mặc dù còn nhiều giả thuyết khác.

Double bass nổi tiếng vì có kích thước rất lớn. Nhiều người lớn chỉ chơi đàn double bass cỡ 3/4. Trong khi với đàn cello, hiếm khi thấy người lớn chơi đàn nhỏ hơn cỡ 4/4.

Nguyên nhân là vì ngay cả đàn double bass cỡ 3/4 cũng cao hơn 6 feet (186 cm). Double bass cỡ 4/4 cao tới 6 feet 4 inches (gần hai mét). Chỉ những người chơi rất cao hoặc có bàn tay lớn mới cần sử dụng đàn cỡ 4/4.

Âm vực đàn cello và double bass

Dây thấp nhất của đàn double bass thường là E, thấp hơn dây C của cello một quãng sáu nhỏ.

Ở đầu cao hơn, cello có âm vực rộng hơn so với double bass, có thể lên tới âm vực của đàn violin. Người chơi cello có thể dễ dàng chơi tới nốt F, nằm bốn dòng kẻ trên khuông nhạc treble, đưa tổng âm vực của cello lên hơn bốn quãng tám.

Trong khi đó, âm vực cao nhất của double bass chỉ đạt khoảng G, ở dòng thứ ba của khuông nhạc treble, cao hơn một quãng tám so với dây thấp nhất của violin. Điều này thể hiện một âm vực ấn tượng, đặc biệt khi xét đến độ sâu mà double bass có thể đạt.

Đáng lưu ý, double bass là một nhạc cụ chuyển âm, nghĩa là âm thanh phát ra sẽ thấp hơn một quãng tám so với ký hiệu trên sheet nhạc.

Dây đàn và cách lên dây

Cả đàn cello và double bass đều có 4 dây, giống như các nhạc cụ dây khác. Tuy nhiên, đây là cũng là điểm giống nhau duy nhất.

Cello giống như các nhạc cụ dây khác, được lên dây theo quãng năm, có nghĩa là mỗi dây cách nhau một quãng năm. Cello cũng được lên dây thấp hơn viola đúng một quãng tám (C-G-D-A).

Double bass được lên dây theo quãng tư (E-A-D-G), giống như các dây thấp của guitar. Điều này làm giảm âm vực của nhạc cụ nhưng giúp bạn dễ dàng thực hiện các đoạn nhạc nhanh mà không cần di chuyển tay nhiều trên cần đàn.

Một số double bass có thể được lắp thêm một phần mở rộng cho dây E, giúp hạ âm xuống C. Điều này làm cho âm vực của double bass thấp hơn cello đúng một quãng tám, bạn có thể chơi các đoạn nhạc mà double bass và cello cùng hòa phối với nhau.

Bạn có thể chọn đàn double bass năm dây, với một dây B thấp được thêm vào. Dây này phát ra âm thanh rất sâu. Đôi khi, người chơi cũng sử dụng dây C cao hơn, nhưng điều này thường thấy hơn trong các buổi biểu diễn solo.

Người chơi double bass có thể sử dụng dây solo, trong đó các dây được chỉnh cao hơn một cung. Loại dây này mỏng hơn, giúp chơi linh hoạt và phù hợp hơn cho các buổi biểu diễn solo.

Âm thanh cello và double bass

Đúng như bạn nghĩ, cello có âm thanh cao hơn double bass, nhưng cả hai đều có thể chơi bằng cách kéo vĩ (arco) và gảy dây (pizzicato).

Cả hai nhạc cụ đều có thể tạo ra những đoạn nhạc kéo vĩ du dương, trữ tình. Cello phát ra âm sắc sáng hơn và double bass tạo ra âm sắc trầm ấm hơn.

Vì dây đàn double bass dày nên cần nhiều lực và thời gian hơn để rung so với dây mỏng của cello, đó cũng là lý do âm thanh của double bass thường vang lên chậm hơn.

Ngoài nhạc giao hưởng, double bass nổi tiếng với cách chơi gảy dây (pizzicato) nhờ được sử dụng phổ biến trong nhiều thể loại nhạc khác. Đây là nhạc cụ biểu tượng của jazz và cũng thường xuất hiện trong các nhóm nhạc dân gian, chủ yếu được chơi bằng cách gảy dây thay vì kéo vĩ.

Tư thế chơi cello và double bass

Cả cello và double bass đều được chơi ở tư thế thẳng đứng, khác với violin và viola.

Cello thường được chơi khi bạn ngồi. Bạn có thể điều chỉnh chiều cao của chốt gắn đàn (endpin) để thân đàn tựa vào ngực. Cần đàn nằm bên trái, và khóa đàn (peg) thấp nhất sẽ ngang tầm tai. Bạn giữ cello cố định bằng đầu gối.

Double bass có thể được chơi khi đứng hoặc ngồi trên một cái ghế cao, tùy theo sở thích của người chơi. Một số người thích đứng, trong khi những người khác thích ngồi. Trong các nhóm nhạc jazz và dân gian, việc đứng chơi double bass thường phổ biến hơn.

Các tay bass thường mang theo ghế riêng đến buổi tập vì nhiều địa điểm không có ghế phù hợp.

Để giữ double bass, trước tiên bạn cần điều chỉnh chốt gắn đàn (endpin) sao cho đầu đàn ngang tầm mắt. Nếu bạn đứng, hai chân cần cách nhau khoảng rộng bằng vai.

Nghiêng double bass một chút để đàn tựa vào hông bên trái của bạn. Như vậy, bạn có thể cúi người và với tới các nốt cao ở phía dưới phím đàn mà không bị khuỷu tay cản trở.

Tốt nhất, bạn nên giữ đàn chỉ bằng cơ thể mà không cần dùng tay. Điều này áp dụng cho cả cello và double bass.

Double bass có hai kiểu vĩ: kiểu Pháp và kiểu Đức. Vĩ kiểu Pháp giống như vĩ của cello, bạn cầm vĩ theo kiểu cầm trên. Trong khi đó, vĩ kiểu Đức có phần chóp lớn hơn và khoảng cách giữa tóc vĩ và thân vĩ rộng hơn. Bạn cầm vĩ kiểu Đức theo kiểu cầm dưới.

Hai kiểu vĩ này rất giống nhau, và người chơi thường có sở thích riêng về một kiểu hơn. Một số người cho rằng vĩ kiểu Pháp giúp kiểm soát tốt hơn khi chơi solo, trong khi vĩ kiểu Đức lại mang lại sức mạnh hơn khi biểu diễn trong dàn nhạc.

Vai trò của cello và double bass trong dàn nhạc

Vai trò của cello và double bass đã thay đổi theo thời gian. Trong thời kỳ Baroque, cello và double bass là một phần của nhóm nhạc, đây là nhạc cụ có âm vực thấp cùng chơi theo một dòng bass chung. Thường thì, double bass sẽ chơi thấp hơn một octave so với cello.

Khi thời kỳ Classical chuyển sang thời kỳ Romantic, double bass hiện đại bắt đầu xuất hiện và các nhạc sĩ viết những phần nhạc riêng cho double bass, tách biệt với phần của cello.

Các phần nhạc này được thiết kế để tận dụng những đặc điểm nổi bật của double bass, bao gồm cách lên dây khác nhau, âm vực thấp hơn so với cello, và âm thanh mạnh mẽ, có tính nhạc cụ hơn. Điều này giúp double bass có thể tạo ra những giai điệu và nhịp điệu độc đáo hơn trong bản nhạc.

Ngày nay, cả cello và double bass đều có thể đảm nhận vai trò cung cấp âm bass cho bản nhạc. Tuy nhiên, cello có khả năng chơi các phần cao hơn, hoặc phần tenor trong hòa âm, thậm chí là những giai điệu. Mặc dù một số nhạc sĩ vẫn sáng tác các giai điệu và đoạn solo cho double bass, nhưng điều này ít phổ biến hơn.

Lợi ích khi chơi cello

Chơi cello có nhiều lợi ích. Đầu tiên, có một kho tàng tác phẩm phong phú dành cho cello, giúp bạn dễ dàng tìm kiếm những bài nhạc phù hợp để chơi.

Nếu bạn thích kết hợp giữa các giai điệu và âm bass, cello thường là lựa chọn tốt hơn so với double bass. Cello không chỉ có thể chơi những giai điệu cao mà còn có khả năng tạo ra những âm bass sâu và nhịp nhàng, giúp bạn thể hiện nhiều phong cách âm nhạc khác nhau.

Một lợi ích khác là cello thường được coi là ít tốn sức hơn so với double bass. Nếu bạn lo lắng về việc ngón tay khi chơi nhạc, cello sẽ là lựa chọn lý tưởng hơn.

Ngoài ra, cello cũng rất dễ di chuyển. Bạn có thể đeo cello lên lưng và mang theo khi di chuyển bằng xe buýt, tàu hỏa hoặc taxi mà không gặp nhiều khó khăn. Ngược lại, double bass có kích thước lớn, khiến việc di chuyển trở nên phức tạp hơn và không phải lúc nào cũng vừa với tất cả các loại xe.

Tóm lại, cello không chỉ mang lại nhiều cơ hội âm nhạc mà còn dễ dàng hơn để vận chuyển, giúp bạn thoải mái hơn trong việc luyện tập và biểu diễn.

Lợi ích khi chơi double bass

Chơi double bass là lựa chọn tuyệt vời cho những ai yêu thích việc hỗ trợ dàn nhạc. Âm vực của đàn rất thấp, gần như không có đối thủ, chỉ có tuba và contrabassoon có âm vực tương tự.

Âm thanh của double bass xuất hiện trong nhiều thể loại, từ jazz đến nhạc dân gian và nhạc phổ biến.

Việc chuyển từ guitar bass sang double bass cũng khá dễ dàng vì cả hai loại đàn đều có cùng loại dây và kích thước tương tự. Chỉ cần điều chỉnh vị trí cầm đàn và thay đổi một chút cách bấm dây là đủ.

Một trong những lợi ích lớn nhất của việc chơi double bass là có nhiều cơ hội làm việc và biểu diễn. Các nghệ sĩ chơi double bass, đặc biệt trong dòng nhạc cổ điển, thường khá hiếm, vì vậy kỹ năng chơi đàn sẽ rất được ưa chuộng và có nhu cầu cao trên thị trường âm nhạc.

Kết luận

Tóm lại, sự khác biệt giữa đàn cello và double bass nằm ở những điểm chính sau:

Cello nhỏ hơn và có âm vực cao hơn so với double bass.

Cả hai loại đàn đều có thể đảm nhiệm các vai trò tương tự trong dàn nhạc, nhưng double bass mang đến âm thanh trầm và mạnh mẽ hơn nhờ vào các dây thấp bổ sung.

Cello thường chơi những đoạn nhạc giai điệu tốt hơn, mặc dù double bass cũng đã có những khoảnh khắc giai điệu nổi bật. Cả hai đều có khả năng trở thành nhạc cụ solo.

Cello thường được chơi trong tư thế ngồi, mặc dù một số đàn cello điện có chân dài bắt buộc người chơi phải đứng. Các nghệ sĩ chơi double bass có thể ngồi hoặc đứng tùy thuộc vào sở thích và tình huống cụ thể.

Hy vọng bài viết về sự khác biệt giữa đàn cello và double bass ở trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết để phân biệt hai loại nhạc cụ dây này. Nếu có thắc mắc, đừng ngần ngại để lại bình luận, các chuyên viên tư vấn tại Việt Thanh Music Center sẽ giúp bạn giải đáp.