Hướng dẫn cách cầm vĩ violin đúng kỹ thuật

Cách cầm vĩ đàn violin quyết định trực tiếp đến chất lượng âm thanh bạn tạo ra. Một tư thế cầm vĩ đúng và thoải mái không chỉ giúp cải thiện âm sắc mà còn hỗ trợ chuyển dây mượt mà, tăng khả năng kiểm soát vĩ và phát triển các kỹ thuật chơi violin nâng cao.

Dù bạn là người mới học violin hay đã chơi được một thời gian, việc kiểm tra và điều chỉnh lại cách cầm vĩ sẽ giúp bạn đạt được sự thoải mái và hiệu quả tối ưu. Nếu bạn chưa hài lòng với âm thanh hiện tại, rất có thể vấn đề nằm ở cách cầm vĩ của bạn. Hãy cùng tìm hiểu những bước cơ bản để cầm vĩ chuẩn và tránh những lỗi thường gặp để nâng cao kỹ năng chơi đàn của bạn.

Bài viết được thực hiện bởi giáo viên dạy violin tại Trường Âm Nhạc Việt Thanh.

Cầm vĩ hay nắm vĩ?

Khi học cách cầm vĩ đàn violin, bạn có thể nghe đến hai thuật ngữ: bow hold (cầm vĩ) và bow grip (nắm vĩ). Tuy nhiên, tôi không thích thuật ngữ bow grip vì từ “nắm” thường gợi đến việc sử dụng lực và sự căng thẳng. Đây là điều bạn cần tránh tuyệt đối khi ‘làm việc’ với vĩ violin.

Mặc dù bow hold là thuật ngữ phổ biến hơn, nhưng ngay cả thuật ngữ này cũng không hoàn toàn chính xác. Thực tế, bạn không thực sự “giữ” vĩ violin. Khi đã học cách cầm vĩ thoải mái, bạn sẽ nhận ra rằng, mình chỉ đang giữ vĩ cân bằng bởi ngón cái và các ngón tay còn lại.

Do đó, thay vì gọi là bow hold, có lẽ thuật ngữ chính xác hơn nên là bow balance (cân bằng vĩ). Nhưng để giữ sự quen thuộc theo truyền thống, chúng ta sẽ tiếp tục gọi kỹ thuật cầm vĩ violin là bow hold.

Những sai lầm thường gặp khi cầm vĩ violin

Có nhiều cách cầm vĩ violin, nhưng người học thường mắc một số lỗi phổ biến. Cầm vĩ sai không chỉ làm giảm chất lượng âm thanh mà còn cản trở việc phát triển kỹ thuật violin. Thậm chí, thói quen cầm vĩ bạn được dạy từ khi mới bắt đầu học có thể để lại tác động lâu dài về sau.

Trước khi tìm hiểu cách cầm vĩ đúng, hãy cùng điểm qua một số phương pháp cầm vĩ violin chưa hiệu quả.

Phương pháp “Từng ngón một”

Phương pháp này hướng dẫn bạn đặt từng ngón tay một cách riêng lẻ: ngón này ở đây, ngón kia ở đó, ngón út ở trên, ngón cái uốn cong bên dưới… Kết quả thường là, một tư thế cầm vĩ cứng nhắc, không tự nhiên.

Vấn đề chính của cách tiếp cận này là, các ngón tay không hoạt động cùng nhau. Thay vì phối hợp nhịp nhàng, các ngón tay trở nên tách biệt và thiếu sự liên kết cần thiết để kiểm soát vĩ một cách linh hoạt.

Phương Pháp “Thỏ con cầm vĩ”

Phương pháp này sử dụng hình ảnh con thỏ để minh họa: hai ngón giữa chạm ngón cái như “răng thỏ,” ngón út và ngón trỏ dựng lên như “tai thỏ.” Sau đó, khi thực hiện trên vĩ, “thỏ” sẽ cắn vào thân vĩ, và “tai” sẽ được gập xuống.

Tuy nhiên, phương pháp này tiềm ẩn nhiều vấn đề. Thứ nhất, nó khiến hai ngón giữa đặt quá gần nhau, dẫn đến tư thế cầm vĩ không tự nhiên. Thứ hai, việc “cắn” thân vĩ dễ khiến bạn bóp chặt vĩ bằng hai ngón giữa, làm tăng sự căng thẳng không cần thiết. Cuối cùng, ngón út và ngón trỏ bị đặt sai vị trí, và tay bạn không thể thực hiện tốt chức năng cân bằng và kiểm soát vĩ.

Để đạt được hiệu quả tối ưu, cách cầm vĩ cần tập trung vào sự thoải mái và phối hợp linh hoạt giữa các ngón tay, thay vì ‘áp đặt’ những phương pháp như trên.

>> Xem thêm: các cây vĩ kéo đàn violin tốt nhất

Hướng dẫn 5 bước cầm vĩ violin đúng chuẩn

Đây là cách tôi thường dạy học sinh cầm vĩ. Ngay cả khi bạn đã chơi violin lâu năm, việc ôn lại những nguyên tắc cơ bản về cách cầm vĩ có thể giúp bạn chơi thoải mái hơn và tạo ra âm thanh tốt hơn.

Bước 1. Thả lỏng các ngón tay

Bước đầu tiên để học cách cầm vĩ là… đặt vĩ xuống!

Tiếp theo, hãy để tay phải, buông tự nhiên. Nếu cảm thấy căng thẳng, bạn có thể lắc nhẹ tay để thư giãn. Đừng nghĩ quá nhiều về cách cầm vĩ, vì suy nghĩ quá mức sẽ khiến tay bạn cứng lại.

Sau đó, nâng tay lên sao cho cánh tay song song với mặt đất. Hãy để các ngón tay thả lỏng tự nhiên, không gồng lên.

Tư thế cầm vĩ lý tưởng cho người mới bắt đầu là:

– Các ngón tay sẽ cong nhẹ và không quá thẳng hoặc quá cong.

– Ngón cái cũng cong nhẹ tự nhiên.

– Khuỷu tay và cổ tay phải nằm trên cùng một đường thẳng. Đừng để các ngón tay hoặc khớp tay cao hơn cổ tay.

Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách các ngón tay sẽ chạm vào vĩ.

Bước 2. Học cách đặt ngón tay lên vĩ violin

Khi bắt đầu học cách cầm vĩ violin, hãy dùng một cây bút chì để luyện tập. Tôi sử dụng bút chì để minh họa cách đặt ngón tay đúng vị trí trên vĩ.

Giữ tay thả lỏng, sao cho các đốt ngón tay, cổ tay và khuỷu tay thẳng hàng với nhau. Sau đó, nâng cây bút chì lên sao cho ngón út có thể đặt lên bút chì một cách thoải mái.

Tiếp tục nâng bút chì lên cho đến khi ngón út đặt lên bút chì, đồng thời các đốt ngón tay giữa (hoặc phần ngay dưới các đốt ngón giữa) cũng đặt lên trên bút chì.

Việc đặt ngón tay lên thân vĩ rất quan trọng, vì lực từ tay bạn sẽ được truyền vào vĩ, từ đó tạo ra âm thanh tốt hơn.

Bước 3: Đặt ngón cái

Một câu hỏi thường gặp khi học cầm vĩ là “Đặt ngón cái ở đâu?”

Hãy đặt ngón cái dưới cây bút chì, ở vị trí mà ngón cái tự nhiên đặt vào, thường là giữa ngón trỏ và ngón giữa. Đừng lo lắng quá nhiều về vị trí của ngón cái. Hãy để ngón cái ở nơi nó tự nhiên cân bằng với các ngón tay trên vĩ.

Lưu ý quan trọng: Ngón cái phải uốn cong nhẹ nhàng, không để ngón cái bị cong ngược hoặc quá cứng. Tránh việc ngón cái bị “bẻ ngược”, vì điều đó sẽ khiến ngón cái bị căng và không tự nhiên.

Bước 4: Nghiêng ngón tay nhẹ nhàng

Bạn cần nghiêng nhẹ các ngón tay về phía ngón trỏ, tạo thành một góc nhỏ. Điều này giúp các ngón tay thả lỏng và tạo sự cân bằng khi cầm vĩ.

Và đó là tư thế cầm vĩ cơ bản cho người mới bắt đầu! Bạn có thể thấy rằng khi tất cả các ngón tay hoạt động cùng nhau, chúng tạo ra một tư thế cầm vĩ tự nhiên và thoải mái hơn phải không?

Hãy tiếp tục luyện tập cách cầm vĩ trên cây bút chì bất cứ khi nào có thể.

Bây giờ chúng ta sẽ chuyển sang việc áp dụng tư thế cầm vĩ lên vĩ violin thật.

Bước 5: Thực hiện cách cầm vĩ violin trên vĩ thật

Khi bắt đầu cầm vĩ thật, nhiều người thường quay lại cách làm theo kiểu “ngón tay này đặt ở đây, ngón tay kia đặt ở đó.” Hãy tránh cách này.

Đầu tiên, dùng tay trái để giữ vĩ ở phần đầu (tip) của vĩ, sao cho vĩ nằm ngang (song song với mặt đất).

Sau đó, thả lỏng tay phải và đặt lên thân vĩ, giống như bạn đã luyện tập với cây bút chì. Đặt ngón cái uốn cong nhẹ dưới thân vĩ, ở vị trí tự nhiên mà ngón cái đặt vào.

Tiếp theo, dùng tay trái kéo vĩ và để tay trượt xuống đến phần cuối của vĩ (phần frog). Khi tay trượt xuống, ngón cái sẽ chạm vào đầu phần frog. Hãy chắc chắn rằng ngón cái đặt ngay đầu phần frog, không đặt vào khoảng trống nhỏ bên trong phần frog.

Khi bạn thực hiện đúng 5 bước trên, bạn sẽ có một tư thế cầm vĩ thoải mái, tự nhiên và đúng chuẩn.

Những lỗi thường gặp khi cầm vĩ violin cho người mới bắt đầu

Khi học cách cầm vĩ violin, người mới bắt đầu thường gặp phải nhiều lỗi, và những lỗi này có thể ảnh hưởng xấu đến âm thanh cũng như niềm vui khi chơi đàn. Hãy cùng xem qua một số lỗi cầm vĩ violin phổ biến.

Lỗi cầm vĩ 1. Uốn ngược ngón cái

Khi bạn uốn ngược ngón cái, ngón cái sẽ trở nên cứng và không thể di chuyển tự nhiên. Để tạo ra âm thanh hay, ngón cái cần phải thả lỏng. Hãy để ngón cái cong nhẹ nhàng và tự nhiên trên vĩ.

Lỗi cầm vĩ 2: Kẹp vĩ bằng các ngón tay

Đừng cố gắng kẹp các ngón tay để giữ vĩ violin.

Hãy để các ngón tay tựa nhẹ lên vĩ. Bạn không cần phải “cầm” hay “nắm chặt” vĩ, mà chỉ cần giữ vĩ cân bằng giữa ngón cái và các ngón tay còn lại.

Nhiều người cố gắng kẹp vĩ vì họ cảm thấy không thoải mái khi giữ vĩ chỉ bằng ngón cái. Điều này hoàn toàn có thể hiểu được. Hãy luyện tập giữ vĩ trên một chiếc gối mềm hoặc nệm nếu bạn sợ làm rơi vĩ.

Như bạn thấy trong hình, khi kẹp vĩ bằng các đầu ngón tay, ngón út sẽ rất thẳng và ngón cái sẽ bị cong ngược lại.

Các ngón tay sẽ bị cứng và không linh hoạt, khiến âm thanh trở nên khó nghe. Bạn cần di chuyển các ngón tay nhẹ nhàng, vì vậy hãy thả lỏng và để ngón tay tựa nhẹ lên vĩ.

Lỗi cầm vĩ 3. Không uốn cong ngón út

Bạn không nên để ngón út thẳng và cứng (trừ khi chơi ở phần trên của vĩ). Hãy giữ ngón út cong nhẹ và đặt lên thân vĩ.

Khi ngón út thẳng và cứng, bạn sẽ thấy ngón tay không thể di chuyển được. Ngón út cần phải linh hoạt giống như các ngón tay khác.

Nếu ngón út bị khóa, ngón cái của bạn cũng có thể cong theo.

Vì vậy, hãy thả lỏng tất cả các ngón tay nếu bạn sợ làm rơi vĩ, hãy luyện tập trên một mặt phẳng.

Chúng ta đều đã từng làm rơi vĩ, tôi cũng thế, và đôi khi tôi vẫn tự hỏi chuyện gì vừa xảy ra.

Luyện tập trong phòng có thảm hoặc đặt một tấm thảm ở khu vực luyện tập là một ý tưởng không tồi.

Lỗi cầm vĩ 4. Đặt ngón cái vào bên trong phần frog

Có thể bạn sẽ đặt ngón cái vào phần lõm nhỏ bên trong frog như trong hình dưới đây, nhưng đừng làm vậy, hãy đặt ngón cái ở đầu phần frog, giữa đầu frog và lớp da bọc.

Người chơi Fiddle có cầm vĩ violin theo cách khác hay không?

Liệu có cách cầm vĩ fiddle khác với vĩ violin không? Mặc dù vĩ violin và vĩ fiddle giống nhau, một số người chơi fiddle thường cầm vĩ cao hơn trên thân vĩ. Cách cầm này giúp họ dễ dàng chuyển dây nhanh và chơi các đoạn nhạc hai nốt (double stops), và cũng phù hợp với phong cách chơi fiddle.

Nếu bạn là người mới bắt đầu học chơi, tôi khuyên bạn nên cầm vĩ ở phần frog, ngay cả khi bạn chỉ muốn chơi fiddle. Nếu bạn có thể cầm vĩ ở phần frog, bạn cũng có thể cầm ở giữa vĩ. Tuy nhiên, việc cầm vĩ ở giữa rồi chuyển xuống phần frog sẽ khó khăn hơn.

Tham khảo các mẫu đàn violin giá rẻ từ 2 – 3 triệu

Kết luận

Cách cầm vĩ đúng là yếu tố quyết định đến chất lượng âm thanh và khả năng thực hiện các kỹ thuật vĩ nâng cao. Một cách cầm vĩ tự nhiên và thoải mái không phải là điều bạn có thể học ngay lập tức. Bạn cần thời gian để cơ thể học cách thư giãn và kiểm soát vĩ. Vì vậy, hãy kiên nhẫn với bản thân và thường xuyên đánh giá lại cách cầm vĩ của mình.

Nếu gặp khó khăn, hãy để lại bình luận, các giáo viên violin sẽ giúp bạn trả lời.

Chúc bạn luyện tập vui vẻ!