Bao lâu thì lên dây cho đàn piano?

Lên dây đàn piano là quá trình cần thiết, không thể bỏ qua. Mục đích của việc lên dây là đảm bảo chất lượng âm thanh và duy trì độ bền của đàn piano. Một câu hỏi phổ biến mà nhiều người sở hữu đàn piano dù là piano mới hay piano cũ thường thắc mắc là: “Bao lâu thì cần lên dây cho đàn piano?” Bài viết dưới đây sẽ đưa ra đáp án cho câu hỏi này, đồng thời cung cấp các thông tin hữu ích, giúp bạn bảo trì đàn piano của mình một cách hiệu quả nhất.

1. Sau bao lâu cần lên dây đàn piano?

Tần suất lên dây đàn piano phụ thuộc vào môi trường mà cây đàn đó được đặt, cùng với tần suất chơi nhiều hay ít của người sử dụng. Thông thường, đàn piano cần được lên dây ít nhất 1 lần một năm. Tuy nhiên, nếu đàn piano của bạn đặt ở nơi có sự thay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm, bạn cần phải lên dây nhiều lần hơn. Đặc biệt, khi bạn mua một cây đàn mới hoặc cũ, bạn nên lên dây đàn 1-2 lần trong năm đầu tiên để đàn thích nghi với sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm ở môi trường mới mà đàn được đặt.

Đàn piano đặt ở những nơi có sự thay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm cần được lên dây thường xuyên hơn. Nếu đặt đàn piano gần cửa sổ hướng ra ngoài, nơi mà ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp, đàn sẽ trải qua nhiệt độ cao vào ban ngày và lạnh hơn vào ban đêm. Sự thay đổi nhiệt độ này khiến cho các bộ phận trong đàn, nhất là phần dây đàn và khung đàn, co dãn không đồng đều, dẫn tới việc đàn bị lệch tone.

Tương tự, ở những nơi có độ ẩm không ổn định, ví dụ như độ ẩm cao vào một ngày mưa và thấp vào một ngày nắng, sẽ khiến cho gỗ làm đàn bị phồng hoặc co lại. Điều này cũng làm cho tone đàn bị ảnh hưởng, vì độ căng của dây đàn sẽ thay đổi theo độ phồng hoặc co của gỗ.

Trong môi trường chuyên nghiệp, đàn piano cần được lên dây thường xuyên hơn nếu đàn phải chịu ánh sáng từ đèn sân khấu trực tiếp chiếu vào hoặc được đặt trong một lớp học, môi trường thương mại, nơi có thể trải qua những biến động nhiệt độ mạnh mẽ.

2. Khi nào cần lên dây cho đàn piano?

Khi đàn piano bị lệch tone hay phát ra âm thanh không chuẩn, lúc này bạn cần phải lên dây cho đàn piano?

Các bộ phận chính tạo âm thanh của đàn piano là dây đàn, búa đàn và bảng cộng hưởng. Bảng cộng hưởng là tấm gỗ hỗ trợ các dây đàn và cộng hưởng với mỗi nốt nhạc, mang lại âm thanh sâu lắng, trầm ấm. Điểm đặc biệt của bảng cộng hưởng là có hình dáng ‘crown’, có nghĩa là phần trung tâm của bảng cộng hưởng nhô cao lên một chút so với các phần xung quanh giống như một chiếc vương miện.

Khi bảng cộng hưởng dãn ra do nhiệt hoặc độ ẩm tăng, sẽ tạo ra áp lực nhiều hơn lên các dây đàn. Áp lực này khiến cho các dây đàn căng hơn, dẫn đến việc các nốt nhạc phát ra sẽ cao hơn bình thường, hay còn gọi là nốt nhạc bị lệch. Ngược lại, khi bảng cộng hưởng co lại do giảm nhiệt độ hoặc độ ẩm, áp lực lên dây đàn giảm, khiến các nốt nhạc bị lệch xuống thấp.

Ngay cả khi không có sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm, đàn piano vẫn có thể bị lệch tone do các dây đàn dần dãn ra theo thời gian. Mỗi sợi dây trong đàn piano chịu một lực căng tương đương với khoảng 38,000 pounds (khoảng 17,236 kg). Ngay cả trong điều kiện môi trường lý tưởng, theo thời gian, các dây này vẫn sẽ dãn ra, làm cho tone của đàn bị thấp đi.

3. Dấu hiệu nhận biết đàn piano đang bị lệch tone?

Cách tốt nhất để đảm bảo đàn piano của bạn luôn trong tình trạng tốt là duy trì lịch trình lên dây 1 lần một năm. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy sự thay đổi trong độ cao của âm thanh hoặc chất lượng âm thanh của đàn, có thể bạn sẽ cần lên dây sớm hơn.

Nếu bạn có khả năng nghe tốt, hãy thử nghe xem piano có phát ra âm cao hơn hoặc thấp hơn bình thường hay không. Bạn cũng có thể phát hiện ra tiếng “buzzing” (âm thanh vo ve, rè rè) hoặc tiếng “twanging” (âm thanh vang, giống như tiếng đàn guitar) khi đánh các nốt nhạc, thay vì âm thanh ngọt ngào và rõ ràng đặc trưng của một cây đàn piano tiêu chuẩn. Lúc này, bạn cần điều chỉnh tone cho cây đàn piano của mình.

Nếu không thể nghe được, bạn cũng có thể sử dụng một số công cụ hỗ trợ để kiểm tra tone đàn piano. Sử dụng một bộ điều chỉnh trực tuyến (online tuner), ứng dụng điều chỉnh trên điện thoại di động (mobile tuner app) hoặc một thiết bị điều chỉnh đặc biệt để kiểm tra đàn piano của mình mỗi quý một lần. Những công cụ này giúp bạn xác định xem liệu đàn piano có đang ở tone chuẩn hay không.

4. Khi nào cần gọi thợ lên dây đàn?

Ngoài việc bảo trì định kỳ, có một số dấu hiệu cho thấy bạn cần gọi thợ lên dây đàn ngay lập tức, là:

– Âm thanh phát ra không còn chuẩn xác.

– Dây đàn xuất hiện dấu hiệu rỉ sét hoặc hư hỏng.

– Đàn piano phát ra tiếng ồn lạ khi chơi.

5. Thời gian chờ điều chỉnh tone piano sau khi chuyển nhà hoặc mua đàn mới

Khi bạn chuyển đàn piano đến một địa điểm mới hoặc sau khi mua một cây đàn mới, bạn nên chờ ít nhất 1 ngày trước khi điều chỉnh tone. Điều này cho phép dây đàn có thời gian để “nghỉ”, tức là cho phép dây đàn và các bộ phận khác của đàn ổn định lại sau sự thay đổi do nhiệt độ và độ ẩm trong quá trình di chuyển và thích nghi với môi trường mới. Đợi đủ thời gian trước khi lên dây giúp đàn piano được điều chỉnh chính xác và duy trì tone tốt hơn sau khi đã ổn định.

6. Cách và quy trình lên dây cho đàn piano

Một cây đàn piano tiêu chuẩn với 88 phím thường có khoảng 230 dây. Những nốt tenor và treble (cao) thường có 3 dây cho mỗi phím, trong khi các nốt bass (trầm) có 2 dây, và số dây giảm xuống còn một khi đến các nốt bass thấp nhất. Mỗi dây này được quấn quanh một tuning pin. Để điều chỉnh tone đàn piano, người kỹ thuật viên cần điều chỉnh độ căng của từng dây bằng cách xoay các tuning pin. Việc điều chỉnh độ căng dây chính xác sẽ giúp âm thanh phát ra từ đàn là chuẩn xác nhất.

Việc lên dây đàn piano là một quá trình kỹ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình lên dây piano:

Bước 1: Đánh giá tình trạng đàn

Trước khi lên dây, người thợ lên dây sẽ kiểm tra tình trạng tổng thể của đàn, bao gồm kiểm tra các bộ phận như búa đàn, dây đàn, và bảng cộng hưởng.

Bước 2: Lên dây

Sử dụng một dụng cụ chuyên dụng, người thợ sẽ điều chỉnh từng dây, đảm bảo rằng chúng đạt đến độ căng chuẩn xác, phù hợp với tone mà đàn nên có.

Bước 3: Kiểm tra độ căng dây

Sau khi đã điều chỉnh, dây đàn sẽ được kiểm tra lại để đảm bảo rằng tất cả đều có độ căng thích hợp và phát ra âm thanh chính xác.

Bước 4: Hoàn thiện

Cuối cùng, chơi thử đàn piano để kiểm tra chất lượng âm thanh, và điều chỉnh thêm nếu cần.

7. Loại đàn piano nào không cần phải lên dây?

Đàn piano điện không cần điều chỉnh tone và nói chung ít cần bảo trì. Những cây đàn piano điện cao cấp như Roland, Yamaha, Kawai …được thiết kế để mô phỏng âm thanh và cảm giác chơi của đàn piano cơ, nhưng không đòi hỏi việc điều chỉnh tone thường xuyên như đàn piano cơ. Điều này làm cho chúng trở thành một lựa chọn tuyệt vời cho những người không muốn phải lo lắng về việc phải lên dây đàn định kỳ.

8. Kết luận

Việc lên dây đàn piano là một phần quan trọng trong việc bảo trì nhạc cụ, giúp duy trì chất lượng âm thanh và tuổi thọ của đàn. Để đảm bảo rằng cây đàn piano của bạn luôn trong trạng thái tốt nhất, hãy theo dõi tình trạng của đàn piano, đặc biệt là âm thanh. Bạn nên biết, nếu được chăm sóc đúng cách, đàn piano sẽ đồng hành cùng bạn suốt đời.

Nếu có thắc mắc về bài viết hoặc có câu hỏi về việc lên dây cho đàn piano, đừng ngần ngại để lại bình luận bên dưới. Các kỹ thuật viên tại Việt Thanh Music Center sẽ giúp bạn!